هیات منصفه

وکیل متخصص جرائم مطبوعاتی در این نوشتار به بررسی ماهیت هیات منصفه پرداخته است.

بررسی ماهیت، اهداف تشکیل، جایگاه و اهمیت هیات منصفه نظام حقوقی ایران

در بررسی ماهیت هیات منصفه، آن را باید اجتماعی دانست از افراد عادی اقشار مختلف جامعه که به همراه قضات در امر رسیدگی کیفری و با هدف انعکاس افکار عمومی در بررسی پرونده و آسیب ‌های وارد شده به نظم عمومی و نیز پیش ­بینی واکنشی مناسب در این خصوص مداخله می ‌کنند. به ­تعبیر دیگر هیات منصفه که آن را به نهاد قضایی مردمی تعبیر می ‌کنند، عبارت است از؛ مجموعه افراد عادی که با داشتن شرایط اخلاقی و توانایی ‌های خاص و استقلال رای و فکر به عنوان نماینده افکار عمومی برای شرکت در برخی دادگاه‌ های کیفری و همکاری با قضات حرفه ­ای در امر قضاوت دعوت می ‌شوند.

هيات منصفه در حقوق ايران

سابقه تاسیس هیات منصفه به ‌عنوان یک‌ نهاد قضایی در نظام حقوقی ما، به قریب 100 سال پیش باز می ‌گردد و در حقوق ايران اولین بار در دوران مشروطیت در متمم قانون اساسی مصوب 1287 با اقتباس از قانون اساسی بلژيک تهيه شده بود، مقرر گرديد كه در رسيدگی ­های مربوط به جرایم مطبوعاتي و سياسي هيات منصفه حضور داشته باشد. ولی اینک کارکرد این نهاد بسیار محدود به رسیدگی جرایم مطبوعاتی است.

اهداف تشکیل هيات منصفه

دلايل اهداف تشکیل هیات منصفه به شرح ذیل عبارتند از؛

• با بودن هيات منصفه، محاكم جنبه مردمی به خود خواهد گرفت،
• هيات منصفه افكار عمومی را در محاکم متجلی می نمايد،
• انتظارهای مردم از عدالت و قضاوت، توسط خود مردم بيان می شود،
• قوانين خشک و بی ­روح تعديل و متناسب می شوند،
• گروهی كه در برابر قدرت حاكمه استقلال دارند، در رأی دادگاه مشاركت می­ كنند،
• وجود هيات منصفه در دادگاه چراغی است كه نشان می دهد آزادی زنده است و حيات دارد.

فلسفه ایجاد هیات منصفه

فلسفه ایجاد هیات منصفه که نماینده افکار عمومی هستند آن است که، بهتر می ‌توانند در مورد هر جرم مطبوعاتی اظهارنظر کنند که آیا انتشار خبر یا مطلبی خاص سوءاستفاده از آزادی و در نتیجه جرم محسوب می ‌شود یا فقط عمل به وظیفه بوده یا یک انتقاد بوده و جرم نیست.

شرایط اعضاء هیات منصفه

اعضاء هیات منصفه باید دارای شرایطی به شرح ذیل باشند که عبارتند از؛

• حداقل 30 سال سن داشته باشند،
• متأهل باشند،
• سابقه محکومیت مؤثر کیفری نداشته باشند،
• امانت ­داری، صداقت و حسن شهرت داشته باشند،
• صلاحیت علمی و آشنائی با مسائل فرهنگی و مطبوعاتی داشته باشند.

تعداد اعضاء هیات منصفه

تعداد اعضاء هیات منصفه در استان تهران و سایر استان ­ها به شرح ذیل است که عبارتند از؛

• در استان تهران 500 نفر و هیات منصفه هر محکمه براساس قرعه در تهران 21 نفر و دادگاه با حضور حداقل 11 نفر از ‌اعضاء هیات منصفه تشکیل شده و رسمیت خواهد یافت، ملاک تصمیم ‌گیری هیات منصفه ‌آراء اکثریت حاضران خواهد بود، اعضاء هیات منصفه موظفند تا پایان جلسه­ های دادگاه ­ها حضور داشته باشند.
• در استان ­های با ‌جمعیت بیش از 1 میلیون نفر، 250 نفر و هیات منصفه هر محکمه براساس قرعه سایر استان­ ها 14 نفر و دادگاه با حضور 9 نفر از‌ اعضاء هیات منصفه تشکیل شده و رسمیت خواهد یافت. ملاک تصمیم‌ گیری هیات منصفه ‌آراء اکثریت حاضران خواهد بود، اعضاء هیات منصفه موظفند تا پایان جلسات دادگاه ­ها حضور داشته باشند.
• در استان ­های با جمعیت کمتر از 1 ‌میلیون نفر، 150 نفر و هیات منصفه هر محکمه براساس قرعه سایر استان ­ها 14 نفر و دادگاه با حضور 9 نفر از‌ اعضاء هیات منصفه تشکیل شده و رسمیت خواهد یافت. ملاک تصمیم ‌گیری هیات منصفه ‌آراء اکثریت حاضران خواهد بود، اعضاء هیات منصفه موظفند تا پایان جلسات دادگاه ­ها حضور داشته باشند.

نکته: پس از تعیین 2/3 (دوسوم) اعضاء هیات منصفه رسمیت می‌ یابد.

نکته: در ترکیب هیات منصفه هر محکمه از یک صنف یا گروه اجتماعی نباید‌ بیش از 2 نفر از طریق قرعه ‌کشی انتخاب شوند.

جهت دریافت مشاوره با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهرپارسیان از طریق شماره تماس 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.

نحوه انتخاب اعضاء هيات

حداقل 3 ماه قبل از پایان دوره هیات منصفه برای انتخاب هیات منصفه‌ جدید اقدام خواهد شد، ترتیب انجام امور باید به نحوی باشد که حداقل 1 ماه قبل از اتمام ‌دوره هیات منصفه، اعضاء هیات منصفه بعدی مشخص شده باشند و به ­منظور دعوت از متقاضيان عضويت در هيات در مرداد ماه سال پايانی دو‌ره هيات، اعلان و آگهی ثبت‌ نام داو‌طلبان عضويت در دو‌ره بعدی هيات از طريق و‌سايل ارتباط جمعی از جمله؛ رو‌زنامه رسمی، صدا و سيما و حداقل 2 رو‌زنامه كثيرالانتشار انجام می ‌شود و از 1 شهريور ماه لغايت 15 شهريور ماه، تقاضاهای عضويت پذيرفته می ‌شود و انتخاب او‌لين هيات منصفه ظرف 15 رو‌ز پس از ابلاغ اين آئين ‌نامه آغاز و ظرف 1 ماه پايان مي ‌يابد و چنانچه در فاصله 9 ماه مانده به پايان دو‌ره هيات، تعداد اعضاء هيات با لحاظ اعضاء علي‌ البدل به كمتر از نصف تقليل يابد، انتخابات ميان دو‌ره ‌ای برای تكميل اعضاء هيات انجام خواهد شد.

ترکیب و نحوه تشکیل هیات منصفه

طبق قانون مطبوعات، جلسه تعیین اعضای هیات منصفه در تهران، هر 2 سال یک­ بار در مهرماه، به دعوت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و در مراکز استان به دعوت مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان از افراد مقرر در قانون تشکیل می ­شود.

ترکیب اعضای هیات منصفه مطبوعات، از بین افراد مختلف انتخاب می ­شود. تعداد اعضای هیات منصفه در تهران ۲۱ نفر و در سایر استان­ ها ۱۴ نفر هستند که از افراد مورد اعتماد عمومی و از بین گروه ­های مختلف اجتماعی مثل: پزشکان، روحانیون، اساتید دانشگاه، نویسندگان، وکلا، روزنامه نگاران، دبیران، اصناف، کارمندان، هنرمندان و… انتخاب می ­شوند و دادگاه رسیدگی به جرائم مطبوعاتی با حضور حداقل ۷ نفر از اعضاء رسمیت می ­یابد و نظر اکثریت اعضاء حاضر در جلسه ملاک تصمیم گیری است و اعضاء هیات منصفه موظف هستند تا پایان جلسات دادگاه حضور داشته باشند.

اعلان نظر هیات منصفه

هیات منصفه مطبوعات بعد از جلسه دادگاه وارد شور و مشورت می ­شود و بعد از تبادل نظر با یکدیگر، درباره مجرمیت یا برائت و بی­ گناهی متهم، نظر می ­دهند و اگر نظر بر مجرمیت فرد باشد، هیات منصفه در رابطه با اینکه آیا او مستحق تخفیف مجازات است یا خیر؟ اظهارنظر کتبی خواهند نمود و همچنین در صورت تشخیص و نظر هیات منصفه بر مجرمیت متهم، دادگاه تکلیفی بر تبعیت از نظر آن­ ها ندارد و می­ تواند حکم بر برائت متهم دهد، ولی اگر هیات منصفه متهم را مبراء از اتهام تشخیص دهد، دادگاه مکلف به تبرئه متهم است و اگر رای دادگاه حاکی از امکان محکومیت متهم بر خلاف نظر هیات منصفه باشد، در این حالت رای دادگاه رسیدگی کننده به جرائم مطبوعاتی قابل اعتراض است و در مرحله تجدیدنظر، هیات منصفه حضور نخواهند داشت.

ادای سوگند اعضای هیات منصفه

اعضای هیات منصفه بعد از انتخاب در جلسه ‌ای در برابر قرآن کریم به ‌خداوند متعال سوگند یاد می ‌کنند که بدون در نظر گرفتن گرایش ­های شخصی، گروهی و با ‌رعایت صداقت، تقوی و امانت ‌داری در راه احقاق حق و ابطال باطل انجام وظیفه کنند.

تعیین زمان برگزاری دادگاه

زمان برگزاری ‌دادگاه با دعوت از نمایندگان دادگستری و شورای شهر مرکز استان و وکیل یا نماینده متهم و ‌شاکی قرعه ‌کشی را انجام می ‌دهد. حضور نمایندگان دادگستری و شورای شهر در مراسم ‌قرعه ‌کشی الزامی است.

جهت دریافت مشاوره با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهرپارسیان از طریق شماره تماس 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.

نشانی دفتر وکالت وکیل هیات منصفه در تهران

میدان ونک- ابتدای بزرگراه حقانی- خیابان گاندی جنوبی- خیابان چهاردهم- پلاک 14- طبقه 4- واحد 9 و 10

تلفن‌های تماس ثابت با دفتر موسسه مهر پارسیان (محمدرضا مهری متانکلائی) در تهران

تماس با دفتر وکیل آنلاین خارج از ساعات اداری و تعطیلات و ارسال پیام از طریق خط تلفن همراه

ارسال پیام از طریق شماره واتس اپ و تلگرام

پس از ارسال پیام شکیبا باشید تا جهت وقت مشاوره حضوری یا آنلاین هماهنگی صورت گیرد
حداکثر ظرف 12 ساعت وقت مشاوره تنظیم و به شما اعلام خواهد شد
دفتر وکالت مهر پارسیان – محمدرضا مهری وکیل پایه یک دادگستری

خدمات دفتر وکالت و امور حقوقی بین المللی محمدرضا مهری متانکلائی

مشاوره حقوقی آنلاین با وکلای پایه یک دادگستری در موضوعات تخصصی در همه ساعات شبانه روز
انجام مشاوره حقوقی حضوری با وکیل تخصصی جرائم اقتصادی
قبول وکالت دادگستری بدون حضور موکل در دفتر وکیل
وکالت ایرانیان خارج از کشور در ایران
خدمات وکالت ایرانیان در سایر کشورها توسط وکیل رسمی
معرفی بهترین وکیل مهاجرت بین المللی در تهران
معروف ترین وکیل کیفری تهران
وکیل ملکی تهران
بهترین وکیل دعاوی پولی و بانکی تهران
معتبر ترین وکیل خانواده تهران
بهترین وکیل دادگاه تجدیدنظر
وکیل اعاده دادرسی و دیوان عالی کشور
بهترین وکیل فرجام خواهی