مطالبه و وصول دیه از بیت ­المال

با موضوع بررسی نحوه طرح دعوای مطالبه و وصول دیه از بیت ­المال همراه شما هستیم.

بیت ­المال

درواقع بیت ­المال به مجموع اموالی گفته می­شود که عمومی و متعلق به مسلمانان باشد. که یکی از این اموال، درآمدهای دولت در خزانه ­داری کل کشور است.

مصادیق مطالبه دیه از بیت ­المال

براساس اوضاع و احوال و نوع جرم ارتکابی موارد مطالبه دیه از بیت ­المال به شرح ذیل قابل تقسیم ­بندی می­باشد؛

دیه حاصل از دفاع مشروع در مقابل دیوانه:

فرد مهاجم درصورت مقابله شدن با دفاع مشروع مستحق دیه نیست. اما چناچه فرد مهاجم دیوانه باشد دیه خسارات وارده بر وی برعهده بیت ­المال است .

دیه جنایات خطای محض (نفس و عضو) با 2 شرط:

• دیه خطاب محض بر­عهده عاقله است و درصورتی­که مرتکب، دارای عاقله نباشد یا عاقله او تمکن­ مالی نداشته باشند برعهده خود مرتکب است .
• درصورت عدم ­تمکن ­مالی مرتکب یا دردسترس نبودن، به علت مرگ یا فرار مرتکب، دیه از بیت ­المال پرداخت می­گردد.

دیه در جنایت شبه عمد با 2 شرط:

• عدم­دسترسی به مرتکب درصورت فرار و یا مرگ
• عدم­ تمکن ­مالی

واقع­شدن لوث مردد بین چند متهم:

یعنی این­که اگر مابین چند متهم تردید حاصل شودکه قاتل کدامند و هرکدام در مظان لوث باشند، چناچه همه آن­ها بر برائت خود سوگند بخورند، دیه از بیت ­المال پرداخت می­گردد.

پرداخت فاضل دیه:

درمواردی­که جنایت نظم عمومی را برهم زند و یا احساسات عمومی جریح ه­دار گردد و اولیاءدم توانایی پرداخت فاضل دیه را ندارند، دراین­صورت فاضل دیه از بیت ­المال پرداخت می­گردد.

جنایات عمدی:

قتل: در­صورت عدم­ دسترسی به ­مرتکب در ابتدا؛

1. از اموال وی درصورت عدم­ تمکن ­مالی از عاقله او،
2. سپس اگر فرد دارای عاقله نباشد یا عاقله وی تمکن نداشته­ باشد، از بیت ­المال پرداخت می­گردد.
3. هم­چنین ­است، درصورتی­که اصل قتل احراز گردد، ولی­ مرتکب شناسایی نگردد.

• غیر­قتل: در­صورت­ عدم دسترسی به مرتکب مطلقا برعهده بیت ­المال است .

شرایط­ مطالبه دیه از بیت ­المال در قتل عمدی

طبق قانون مجازات اسلامی، هنگام طرح دعوای مطالبه دیه از بیت ­المال تحقق3 شرط اساسی الزامی­است،که به­ شرح­ ذیل عبارتند از؛

• اثبات اصل وقوع قتل
• صدورحکم قطعی بر اثبات وقوع قتل
• عدم دسترسی به مرتکب (خواه شناسایی­ شده باشد و یا خواه نشده­ باشد).

مرجع صالح به رسیدگی دعوای مطالبه دیه از بیت ­المال

باید به­ این مسئله که درخواست مطالبه دیه از بیت ­المال در­چه مرحله از رسیدگی قضایی مطرح می­گردد، مرجع صالح متفاوت خواهد بود؛

طبق قانون آیین ­دادرسی کیفری، شروع رسیدگی در دادگاه ­کیفری به3 شکل امکان انجام دارد،که عبارتند از؛

• کیفرخواست دادستان
• قرار جلب به داردسی دادگاه
• کیفرخواست شفاهی

نکته: هم­چنین طبق قانون آیین ­دارسی کیفری، درخصوص دعوای خصوصی، این دعوا نزد مرجع صالح رسیدگی خواهدشد.

دادگاه ­های کیفری یک یا دو

اگر در زمان دادرسی تا ختم دادرسی اولیاءدم تقاضای پرداخت دیه از بیت ­المال را بنمایند. برای مثال در­مرحله تحقیق ­های مقدماتی اصل قتل احراز گردد، اما ­به­ مرتکب با طی تمام ­­اقدامات ­قانونی ­دسترسی حاصل نشود، دراین­صورت با تقاضای اولیاءدم به دادگاه ­کیفری ارسال می­گردد.

دادگاه ­های حقوقی

طبق قانون آیین ­دارسی کیفری، وقتی رأی قطعی بر برائت متهم یا متهمانی صادرشود، نه به علت قتل نبودن بلکه به­علت عدم انتساب قتل به متهمان و احراز اصل قتل، مطرح کردن دعوای مطالبه دیه از بیت ­المال در دادگاه ­های ­کیفری فاقد مستند قانونی است و باید براساس آیین ­دادرسی مدنی و لازم ­الاتباع بودن آراءکیفری در رسیدگی حقوقی اقدام گردد.

خوانده دعوای مطالبه دیه از بیت ­المال

طبق قانون بودجه 1402 متولی تأدیه دیه از بیت ­المال وزات دادگستری می­باشد .

مطالبه و وصول دیه از بیت ­المال  مطالبه و وصول دیه از بیت ­المال  مطالبه و وصول دیه از بیت ­المال  مطالبه و وصول دیه از بیت ­المال  مطالبه و وصول دیه از بیت ­المال  مطالبه و وصول دیه از بیت ­المال  مطالبه و وصول دیه از بیت ­المال  مطالبه و وصول دیه از بیت ­المال  مطالبه و وصول دیه از بیت ­المال  مطالبه و وصول دیه از بیت ­المال  مطالبه و وصول دیه از بیت ­المال  مطالبه و وصول دیه از بیت ­المال  مطالبه و وصول دیه از بیت ­المال  مطالبه و وصول دیه از بیت ­المال  مطالبه و وصول دیه از بیت ­المال/span>