همه چیز در مورد چک

اگر تمایل دارید همه چیز در مورد چک را بدانید، مقاله امروز ما را از دست ندهید.

همان طور که در مقالات گذشته اشاره کردیم، چک از اسناد تجاری معتبر است که گردش پول را در جامعه آسان می‌کند. لذا داشتن چک برای هر شخص بالغ خصوصا افرادی که در زمینه تجارت فعال هستند بسیار حائز اهمیت است، در این راستا داشتن اطلاعات کافی پیرامون قوانین مربوط به چک نیز قابل بحث است.

اگر تمایل دارید در مورد چک بیشتر بدانید با ما همراه باشید.

چک چیست؟

چک ورقه‌ای با ارزش مالی است که معمولا برای خرید در حال و پرداخت مبلغ در آینده استفاده می‌شود.

صاحب چک پس از نوشتن مبلغ ارزش چک و تاریخ مدنظر برای وصول، چک را امضا می‌کند.

در تاریخ سررسید فردی که چک را دریافت نموده‌ است به بانک مراجعه می‌کند و مقدار وجه مشخص شده را از حساب جاری فرد صادرکننده چک دریافت می‌نماید.

پس چک یک قول پولی است که به گیرنده توسط فرستنده، تضمین میشود که در تاریخی مشخص می‌توانید از من مقدار مشخصی پول دریافت کنید.

چک به عنوان سند تجاری در برخی موارد با رعایت اصول موجود قابل صدور اجرائیه‌ است.

طبق قانون چک در ایران، شخص باید در زمان نوشتن چک به اندازه مبلغ مندرج در آن در حساب خود وجه نقد، اعتبار یا پشتوانه قابل تبدیل به وجه نقد داشته باشد؛ تفاوت چک با کارت‌های اعتباری نیز در همین امر است.

متاسفانه امروزه این قانون در مبادلات پولی‌ای که توسط چک انجام می‌شود، رعایت نمی‌گردد و در نتیجه در چند سال اخیر تعداد افرادی که به دلیل چک برگشتی به زندان می‌افتند رو به افزایش است.
چک برگشتی چکی است که در تاریخ مشخص شده، مقدار وجه وعده داده شده را تأمین نکند.

صدور چک بلا محل (بدون اعتبار) در قانون تجارت ایران جرم می‌باشد؛ البته برای اثبات جرم صدور چک بی محل، نیاز به تشخیص و اثبات ارکان جرم توسط وکلای متخصص در اسناد تجاری مانند چک است.
همه چیز در مورد چک

انواع چک

انواع چک عبارتند از:
الف) چک بحواله کرد
چکی است که نام گیرنده در آن ذکر نشده باشد و او می‌توان در بانک آن را امضا کرده و وجه آن را بستاند یا به دیگری انتقال دهد.
ب) چک بسته
چکی است که روی آن دو خط کشیده شده باشد و بانک دیگری می‌تواند آن را دریافت کند و به کسان متفرقه پرداخت نمی‌گردد.
پ) چک بی محل
چکی است که صادرکننده آن پول یا اعتبار نزد محال علیه (بانک) چک نداشته باشد. اگر پس از تاریخ صدور چک وجه آن را بردارد یا کمتر از مبلغ چک محل داشته باشد باز هم آن چک بی محل به‌شمار می‌رود کشیدن چک بی محل اگر چنانچه دارای عناصر جرم باشد از نظر اسلامی جرم است.
همه چیز در مورد چک

با چک برگشتی چه کنیم؟

اگر صادر کننده چک قبل از تاریخ شکایت کیفری وجه چک را نقدا به دارنده آن پرداخته یا با موافقت شاکی خصوصی ترتیبی برای پرداخت آن داده باشد، یا موجبات پرداخت آن را در بانک فراهم نماید، قابل تعقیب کیفری نیست.

در نتیجه زمانی شاکی حق دارد علیه صادر کننده شکایت طرح کند که چک صادر شده و بانک آن را برگشت زده باشد یا همان واخواست یا گواهی عدم پرداخت صادر نماید، یعنی پرداخت وجه چک قبل از شکایت مانع تعقیب کیفری می‌شود.

در ابتدا باید شکایت را به دادسرا تقدیم نمود تا تعقیب متهم صورت گیرد.
همه چیز در مورد چک

در صورتی می‌توانید شکایت کنید که:

در قانون صدور چک قید شده است «جرایم مذکور در این قانون بدون شکایت دارنده چک قابل تعقیب نیست و در صورتی که دارنده چک تا شش ماه از تاریخ صدور چک برای وصول آن به بانک مراجعه ننماید یا طی شش ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت، شکایت ننماید دیگر حق شکایت کیفری نخواهد داشت.»

همچنین در قانون تجارت داریم که:

«اگر چک در همان مکانی که صادر شده است، باید تادیه (پرداخت) گردد، دارنده چک باید طی پانزده روز از تاریخ صدور، وجه چک را مطالبه کند و اگر از یک نقطه به نقطه دیگر ایران صادر شده باشد باید طی چهل و پنج روز از تاریخ صدور چک مطالبه شود.»

بنابراین برای تعقیب دعوی لازم است شاکی شکایت خود را اعلام کند که اعلام شکایت شاکی منوط به رعایت شروط فوق الذکر است، به عبارتی در شکایت از چک بی محل زمان بسیار مهم است.

همه چیز در مورد چک

مجازات چک بی محل

طبق ماده ۷ قانون صدور چک بزهکار صدور چک بلامحل به مجازات‌های زیر محکوم خواهد گردید:

الف) چنانچه مبلغ مندرج در متن چک کمتر از ده میلیون ریال باشد به حبس تا حداکثر شش ماه محکوم خواهد شد.
ب) در صورتی که مبلغ مندرج در متن چک از ده میلیون ریال تا پنجاه میلیون ریال باشد از شش ماه تا یک سال حبس محکوم خواهد شد.
پ) اگر مبلغ مندرج در متن چک از پنجاه میلیون ریال بیشتر باشد به حبس از یک تا دو سال و ممنوعیت از داشتن دسته چک به مدت دو سال محکوم خواهد شد و در صورتی که صادر کننده چک اقدام به صدور چک‌های بلامحل نموده باشد مجموع مبالغ مندرج در متون چک‌ها ملاک عمل خواهد بود.
همه چیز در مورد چک

چگونگی رسیدگی به شکایت در خصوص مطالبه وجه چک

طبق قانون صدور چک از دو مرجع می‌توان نسبت به وصول چک اقدام کرد:

یک) صدور اجرائیه

یکی از تفاوت‌های چک با سفته در این نکته است که برای سفته نمی‌توان اجراییه گرفت، هرچند از نظر تجاری سفته از چک معتبرتر است.

امکان صدور اجرائیه را در جهت حمایت از دارنده چک تصویب کرده‌اند؛ چک سند عادی است اما قانونگذار آن را در حکم اسناد لازم الاجرا قرار داده و به دارنده ان امکان داده تا نسبت به صدور اجرائیه اقدام کند.

برای صدور اجرائیه، دارنده چک باید چک و گواهینامه مذکور در ماده ۳ و یا گواهی عدم پرداخت را به اجرای ثبت اسناد محل ارائه نماید.

یعنی اجرای ثبت در صورتی دستور اجرا صادر می‌کند که مطابقت امضای چک با نمونه امضای صادر کننده در بانک از طرف بانک گواهی شده باشد.

«در صورتی که به متهم دسترسی حاصل نگردد آخرین نشانی متهم در بانک محال علیه اقامتگاه قانونی او محسوب می‌شود و هرگونه ابلاغی به نشانی مزبور به عمل می‌آید مگر اینکه متهم نشانی دیگری تعیین کرده باشد.»
همه چیز در مورد چک

دو) وصول مبلغ چک از طریق دادگاه

رسیدگی به کلیه شکایات جزایی و حقوقی مربوط به چک در دادگاه تا خاتمه دادرسی، فوری و خارج از نوبت به عمل می‌آید. در نتیجه اکثر دارندگان چک از این طریق اقدام به وصول مبلغ چک می‌کنند.

طبق مقررات قانون صدور چک، پس از اینکه دارنده چک در مهلت قانونی جهت اخذ وجه چک به بانک محال علیه مراجعه و به لحاظ مسدود بودن یا کسر موجودی یا هر علت دیگر مواجه با عدم پرداخت گردد در این صورت، گواهی عدم پرداخت را از بانک محال علیه دریافت و با ارائه دو برگ فتوکپی از گواهی عدم پرداخت و متن و پشت چک با پیوست فرم شکایت به مرجع ذی صلاح تقاضای تعقیب کیفری متهم را می‌نماید.
همه چیز در مورد چک

در دادگاه چه باید انجام داد؟

الف) احراز هویت شاکی

در قانون آیین دادرسی کیفری قید شده است کسی که از وقوع جرمی متحمل خسارت شده است و آن را مطالبه می‌کند مدعی خصوصی و شاکی است پس اولین نکته شناخت شاکی است.

پس در مرحله اول هویت شاکی باید برای دادرس احراز و مشخص گردد، علت این امر آن است که معلوم شود آیا این فرد حق شکایت دارد؟
در قانون صدور چک داریم:

«برای تشخیص اینکه چه کسی برای اولین بار به جهت وصول وجه چک به بانک مراجعه کرده است بانک‌ مکلف است به محض مراجعه دارنده چک هویت کامل و دقیق او را در پشت چک با ذکر تاریخ قید نمایند.»

اگر چک به شخص دیگری انتقال پیدا کرده باشد حق شکایت کیفری از وی ساقط می‌گردد مگر اینکه انتقال قهرا صورت گرفته باشد.

ب) مشخص نمودن شخص متهم

دادگاه متهم صدور چک بلا محل را شناسایی می کند تا اخطار حسن نیت را به نشانی مندرج در بانک به صادر کننده چک ارسال کند.

اصل بر این است که امضا کننده چک بی محل تحت تعقیب قرار می‌گیرد؛ ولی اگر اصل چک در دست صادرکننده موجود باشد، این امر حکایت از پرداخت وجه چک و انصراف شاکی از شکایت کیفری می‌نماید مگر اینکه خلاف ان ثابت گردد.

در مورد چک هایی که چند صاحب حساب دارد کسانی مسئولیت کیفری دارند که چک مورد شکایت را امضا کرده باشند و آن‌ها متضامنا مسئول پرداخت وجه چک هستند.

پ) احضار و جلب متهم

متهم ارتکاب صدور چک بی محل در ابتدا احضار و در صورت عدم حضور در مهلت مقرر جلب می‌گردد.

پس نمی‌توان قبل از احضار، حکم جلب متهم را گرفت مگر در شرایطی که احتمال فرار و مخفی شدن متهم وجود داشته باشد و یا محل اقامت یا شغل او معلوم نباشد که در این صورت مرجع رسیدگی می‌تواند بدون احضار، دستور جلب او را صادر نماید.

ت) انجام تحقیقات از متهم

پس از این که متهم جلب و معرفی شد تحقیق از او آغاز می‌شود؛ در این حالت متهم می‌تواند به یکی از طرق ذیل عمل نماید:

جرم صدور چک بلا محل از جرایم خصوصی است لذا اگر مدعی خصوصی گذشت کند پرونده منجر به صدور قرار موقوفی تعقیب شده و پس از صدور این قرار آثار جزایی آن نیز از بین می‌رود.

اگر مدعی خصوصی گذشت نکند متهم می‌تواند وجه چک را نقدا به دارنده پرداخت نماید یا در صندوق دادگستری یا اجراء ثبت تودیع نماید.

متهم جرم صدور چک بلا محل را می‌پذیرد و به بدهی خود اقرار می‌کند ولی تقاضای مهلت می‌نماید که در صورت اقتضا قرار تامین مناسب صادر و حداکثر تا یک ماه به او مهلت داده می‌شود.

متهم در هنگام تحقیق مدعی سرقت یا مفقود یا جعل چک شده و یا ادعا می کند که چک از طریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت یا جرائم دیگری تحصیل شده است.

اگر متهم بتواند دلیل مستند ارائه دهد و صحت ادعای خود را به اثبات برساند در این صورت پرونده منجر به صدور قرار منع پیگیری می‌شود.

اگر دلایل برای دادگاه یقین حاصل کند که نیاز به تحقیقات کامل تری دارد، در این صورت متهم آزاد می‌شود تا دادگاه نسبت به تکمیل تحقیقات اقدام نماید.

اگر متهم قادر نباشد وجه چک را در بانک تامین نماید در این حالت مرجع رسیدگی مکلف است قرار کفالت یا وثیقه از متهم اخذ نماید.
اصطلاحات چک

چک پرداختی چکی است که بانک وجه آن را به ذی‌نفع پرداخته باشد.

چک تضمین شده چکی است که یک بانک آن را پشت نویسی کند؛ به این ترتیب اداء وجه چک را تضمین کرده‌ است.

چک در وجه حامل چکی است که در آن نوشته می‌شود در وجه حامل (به حامل چک) بپردازید نام شخص معین در آن نوشته نمی‌شود و هرکس آن را به بانک ارائه و امضاء کند مستحق وصول وجه چک است.
چک سفید چکی است که صادرکننده آن را امضاء می‌کند بدون ذکر وجه چک؛ در واقع مصداق مفهوم کلی سفید مهر است.

چک نقد شده به معنی چک پرداختی است.

چک نویس یعنی سند نویس، محرّر سند، سردفتر کنونی هم چک‌نویس است.

چک وعده دار چکی است که صادرکننده به محال علیه چک، دستور ادا وجه را در رأس موعدی معین بدهد؛ مفهوم چک بر آن صادق است.

صدور چک پر کردن فرم خام چک و جداسازی آن از دفترچه، مهر و امضا کردن آن و اعطای آن به متعامل، فرایند صدور چک را شکل می‌دهند؛ امروزه برای صدور چک نرم‌افزارهایی ارائه شده‌ است که نرم‌افزارهای خزانه داری از آن جمله‌ است.

دسته چک‌های جدید با این شکل و شمایل به دست افراد می‌رسند، از اول سال آینده قانون جدید چک با انتشار این دسته چک‌ها اجرایی می‌شود و اگر می‌خواهید موقع نقد کردن چک به مشکل نخورید، باید حتما به چند نکته توجه فرمایید.

مهمترین تفاوت چک های جدید این است که هم صدورش و هم دریافت باید در سامانه صیاد بانک مرکزی ثبت شود.

در پایین لوگوی صیاد بر روی چک‌ها یک عبارت تاکیدی اضافه شده است و به مشتری هشدار می‌دهد که این چک حتما بایستی برای ثبت، تایید و انتقال در سامانه صیاد ثبت گردد.
همه چیز در مورد چک

ثبت چک به چه صورت است؟

صادرکننده چک قبل از تحویل دادن آن، باید وارد سامانه شده، اطلاعات مهم شامل کد یکتا، کد ملی دریافت کننده، تاریخ و مبلغ چک را در سامانه صیاد وارد کند و همینطور طرف مقابل نیز زمانی که چک را تحویل می‌گیرد، بعد از بررسی صحت اطلاعات در سامانه صیاد باید تایید خودش را ثبت کند که چک را دریافت نموده است.
در واقع با اینکار دیگر هر شخصی با عنوان حامل چک نمی‌تواند آن را نقد کند؛ از اول سال 1400 چک حامل نخواهیم داشت. در واقع چکی که صادر می‌گردد حتما باید در سامانه صیاد ثبت گردد، کسی که بخواهد آن را دریافت کند می‌رود به سامانه و اعتبار و ارزش داشتن صادر کننده چک را بررسی می‌کند و اگر مشکلی نداشت آن چک را قبول می‌کند.

راه‌های ورود به سامانه صیاد

از طریق:

موبایل بانک

اینترنت بانک امکان پذیر است؛ به علاوه افراد می‌توانند از طریق اپلیکیشن‌های تلفن همراه که از طریق آن کارهای بانکی را انجام می‌دهند، مراجعه کنند.

انتقال چک و دست به دست شدن آن فاقد مشکل است به شرطی که در هر مرحله انتقال مجددا مشخصات دو طرف در سامانه صیاد ثبت گردد.

یعنی اگر شما به عنوان گیرنده چک آن را در اختیار شخص سومی قرار می‌دهید، در سیستم ثبت کرده و شخص سوم نیز مجددا باید اطلاعات خود را در سیستم ثبت و دریافت چک را تایید کند. اگر این اتفاق نیفتد، وقتی موقع پاس کردن چک به شعبه مراجعه می‌کنید مشخصات چک اگر در سامانه ثبت نشده باشد، برگه چک مانند یک کاغذ بی‌ارزش خواهد بود.

فایده اجرای این قانون جدید، حجم چک‌های برگشتی کاهش چشمگیری پیدا می‌کند، اعتبار چک‌ها بسیار بیشتر از گذشته می‌شود ضمن آن که با رصد چک‌ها امکان پولشویی و جرایم مالی نیز بسیار کاهش می‌یابد.

در مورد چک‌های قدیمی تا زمانی که این چک‌ها در دسترس افراد هست همچنان اعتبار دارد و روند کار مانند گذشته انجام می‌شود.

چک‌های جدید که از ابتدای سال آینده به دست مردم می‌رسد باید مراحل ثبت در سامانه را طی کند در غیر این صورت اعتبار نخواهد داشت.

چنانچه به مشاوره با وکیل در خصوص چک نیاز داشتید، از مشاوره‌های موسسه حقوقی بین‌الملل مهر پارسیان بهرمند شوید.

دریافت چک‌های جدید چگونه است؟

در قانون جدید صدور چک، دریافت چک نیز مانند صدور چک باید در سامانه صیاد بانک مرکزی ثبت شود.

انتقال چک در سامانه صیاد چگونه است؟

انتقال چک و دست به دست شدن آن فاقد مشکل است و در هر مرحله انتقال مجددا باید مشخصات دو طرف در سامانه صیاد ثبت گردد.

همه چیز در مورد چک

نشانی دفتر وکالت وکیل آنلاین در تهران

میدان ونک- ابتدای بزرگراه حقانی- خیابان گاندی جنوبی- خیابان چهاردهم- پلاک 14- طبقه 4- واحد 9و10

تلفن‌های تماس ثابت با دفتر وکیل آنلاین در تهران

021-88795408
021-88799562
021-88796143

تماس با دفتر وکیل آنلاین خارج از ساعات اداری و تعطیلات
ارسال پیام از طریق خط تلفن همراه به موبایل وکیل پایه یک

09120067661
09120067662
09120067663

ارسال پیام از طریق شماره واتس آپ و تلگرام وکیل پایه یک جرایم اقتصادی

09120067664
09120067665
09120067669

پس از ارسال پیام شکیبا باشید تا جهت وقت مشاوره حضوری یا آنلاین هماهنگی صورت گیرد.
حداکثر ظرف 12 ساعت وقت مشاوره تنظیم و به شما اعلام خواهد شد.
دفتر وکالت وکیل آنلاین در تهران

خدمات دفتر وکالت و امور حقوقی بین المللی وکیل محمد رضا مهری
دفتر وکالت مجازی وکیل آنلاین در ایران خدمات زیر را ارائه خواهد نمود.
مشاوره حقوقی آنلاین با وکلای پایه یک دادگستری در موضوعات تخصصی در همه ساعات شبانه روز.
مشاوره حقوقی حضوری با وکیل تخصصی جرایئم اقتصادی
قبول وکالت دادگستری بدون حضور موکل در دفتر وکیل.
خدمات وکالت ایرانیان خارج از کشور در ایران.
خدمات وکالت ایرانیان در سایر کشورها توسط وکیل رسمی.
معرفی بهترین وکیل مهاجرت بین المللی در تهران.
بهترین وکیل کیفری تهران
بهترین وکیل ملکی تهران
بهترین وکیل دعاوی پولی و بانکی تهران
بهترین وکیل خانواده تهران
بهترین وکیل دادگاه تجدید نظر
بهترین وکیل اعاده دادرسی و دیوان عالی کشور
بهترین وکیل فرجام خواهی